Sleutels tot het verleden

Turend door het sleutelgat in hoge verwachting over wat zich aan de andere kant van de deur  bevindt, ziet de kijker tot zijn eigen verbazing zichzelf lopen over de knalgroene overloop achter zich. In De Verbeeltenis(2010) van Johanneke Lamoraal Wichers wordt de kijker gewezen op wat fysiek achter hem ligt en tegelijkertijd op een vervlogen moment.

Het buitenhuis Frankendael in de Watergraafsmeer is tot zeer recentelijk bewoond geweest. De mooie stijltuinen en lege 18de-eeuwse salons met gouden wandbekleding en Louis Quinze stucwerk plafonds wekken nieuwsgierigheid naar de geschiedenis. Deze honger naar het verleden wordt gestild met acht kunstwerken van veelbelovende kunstenaars; zij bieden ‘de sleutels naar het verleden’. Hun werk uit deze expositie The Keys zal hierna de vaste collectie vormen van Frankendael.

Saskia Noor van Imhoff
Saskia Noor van Imhoff, Zonder Titel (2010), foto: Mattie van der Worm

Historische ruimtes maken Frankendael een bijzondere expositieruimte en de kunstenaars maakten hun werk ervoor als een maatpak. Saskia Noor van Imhoff installeerde Zonder Titel (2010) in de vroegere slaapkamer van haar inspiratiebron Cecilia van Vliet-Lichtveld (1923), de laatste bewoner van Frankendael. Noor Van Imhoff’s installatie is een complexe kamer van herinneringen geworden waarin ze persoonlijk archiefmateriaal van Van Vliet-Lichtveld met haar eigen archief heeft laten versmelten. Het kunstwerk blijft zich op dynamische manieren ontvouwen en wekt interesse over hoe archieven het verleden construeren en reconstrueren.

Onderzoek naar verschillende bewoners, eigenaren en instituten uit het verleden van Frankendael heeft voor alle acht kunstenaars een centrale rol gespeeld bij het creëren van hun kunstwerk. Toch werpen de kunstwerken telkens verschillende en vernieuwende visies op het verleden. Ook Sara Rajaei verwerkte archiefmateriaal in haar video-installatie Objects of Purely Sentimental Value (2010), namelijk de 8 mm familiefilms van Anna Maria Madsen (1934), die als klein meisje op Frankendael de oorlog beleefde. Rajaei vulde familietaferelen uit het verleden aan met geënsceneerde beelden uit 2010. De toegevoegde beelden zijn dromerig maar tegelijk ijskoud. Vrolijke familietaferelen brengen de kijker terug naar een nostalgische vervlogen tijd, maar laten een gevoel van stilte en leegte achter.

Sara Rajaei
Sara Rajaei, Objects of Purely Sentimental Value (2010)

Lawrence Bailey maakte de uit elkaar gevallen collectie van Jan Gildemeester Janszoon (1744-1799) tot bron van zijn kunstwerk Nostalgiaholic of 16 objecten die staan voor wat verdwenen is (2010). Zestien objecten die verwijzen naar voorwerpen op de schilderijen uit de vroegere kunstcollectie liggen verspreid over het huis in lades en vensterbanken. De objecten lijken toevallige oude antieke objecten, maar Bailey maakte zo iets dat uit het verleden is weggevaagd op inventieve manier weer tastbaar.

De tentoonstelling The Keys daagt uit om op ontdekking te gaan naar de geschiedenis van Huize Frankendael, maar geeft geen eenduidig beeld over wat het verleden is. Het zet aan tot het nadenken over de diverse manieren waarop het verleden geïnterpreteerd kan worden. The Keys toont dat de geschiedenis niet dood is, maar dat deze voortleeft in archieven, objecten, verhalen en herinneringen en geeft sleutels om dit verleden te ontsluiten en te ontwaren. Zo is een levendige expositie ontstaan waar verleden en heden in constante dialoog met elkaar staan, of het nu gaat om wat er in de geschiedenisboeken staat of om de kleine vervlogen momenten.

The Keys
2 t/m 30 oktober 2010
Huize Frankendeal
Middenweg 72, Amsterdam

This article was published in October 2010 on the website of Tubelight, magazine for art criticism.