Oude troep
Bij mijn binnenkomst bij de preview van de tentoonstelling Office Paintings in tentoonstellingsruimte 1646 vraag ik direct of de Amerikaanse kunstenaar Bryan Zanisnik ook aanwezig is. Hij is er, maar hij geeft een performance. Al zoekende loop ik door de tentoonstellingsruimte heen.
Mijn blik valt als eerste op een paar meter hoge zuil gemaakt van gipsplaten met grof stucwerk. De associatie met deprimerend kantoorruimtes is snel gemaakt. En met films en series zoals Office Space, The Office en Toren C, die de draak steken met kantoorcultuur, kijk ik er niet van op dat er grote gaten zijn geslagen in de zuil. Er blijkt een verborgen wereld in de zuil te schuilen. Het is een waar magazijn. Op de planken staan glazen rode en witte wijn, en goedkope fel roze gymschoenen met wilde bloemmotieven. Het is een vreemde combinatie. Wijn, als vertegenwoordiger van het goede leven, wordt in de zuil gewoon weer een ding net als de gymschoenen. Met deze geste, herhaalt Zanisnik de veel voorkomende handeling in de kunstwereld van het dagelijks object verheffen tot kunst. Het gewone object verwerft zijn “aura” door in een tentoonstellingsruimte geplaatst te zijn op een zuil. Maar Zanisnik slaat letterlijk deze zuil kapot en laat zien dat de objecten enkel goedkope spullen zijn.
Spullen spelen een grote rol in het werk van Zanisnik. Hij verwerkt zelfs spullen uit zijn jeugd in New Jersey in zijn werk. Toch hamert Zanisnik later op de avond tijdens de artist talk erop dat deze objecten in zijn werk niet autobiografisch zijn. Het zijn maar spullen.
Mijn eigen ervaring met het bezoeken van Amerikaanse huishoudens (ook in New Jersey) is dat er extreem veel spullen zijn. Gekochte apparaten staan er al maanden of jaren, maar zijn nooit uitgepakt of gebruikt. Er zijn dingen waar de bewoners het bestaan niet eens meer van weten. De reality programma’s van hamsteraars, die kamers hebben overladen met troep waar ze al jaren niet meer zijn geweest, zijn daar het meest bekende voorbeeld van. Zanisnik zijn huidige praktijk is dan ook begonnen, toen hij zijn ouders hielp met het opruimen van de garage vol met oude spullen uit zijn jeugd.
Bryan Zanisnik, still uit Aquarium Painting (2014) 3:21 Minutes, Two-Channel HD Video, Courtesy 1646 en Bryan Zanisnik
Daarbij is New Jersey een belangrijke element in het werk van Zanisnik. Bewoners uit New Jersey noemen hun staat dikwijls the armpit of America. De staat heeft een hoge populatie en er wordt daardoor veel vuilnis gecreëerd en er zijn veel vuilnisbelten. De film in de eerste zaal van de tentoonstelling is op een vuilnisbelt opgenomen, waar Zanisnik een residency heeft gedaan. Van de vuilnis heeft hij met schermen een kantoor gebouwd. Zijn vader figureert in deze kantoorruimte. In beeld verschijnen telkens oude spullen, zoals een poster van een wolf en een geborduurde tijger. Het is oude troep die verder geen verhaal vertelt. Behalve de videoband van Casino met Robert De Niro op de voorkant, die de kijker aan de gangsterwereld in New Jersey herinnert. Met een serie zoals The Sopranos in je achterhoofd, kun je je voorstellen hoe een paar gangsters hier een lichaam zouden dumpen.
Toch hebben Zanisniks films eerder iets aandoenlijks. Zanisnik komt voor in allebei de films die te zien zijn in 1646. Op de vuilnisbelt verschuilt hij zich achter het bureau, als zijn vader hem ziet rent hij snel weg. In de andere film zitten zijn ouders in een woonkamer met een lelijk bloemetjes behang en verstopt Zanisnik zich onder de bank. Uiteindelijk is Zanisnik natuurlijk de persoon die zijn ouders regisseert. Maar in de films laat hij zich zien als een bang kind die zich telkens in kleine ruimtes verstopt.
Bryan Zanisnik, Untitled (2015), Courtesy 1646 en Bryan Zanisnik
Voor zijn performances blijkt Zanisnik zich ook verstopt te hebben. In één zuil is maar een klein gaatje geslagen. Er zijn twee poppenhuis stoeltjes te zien. Daartussen staat een zandloper die wordt vastgehouden door een hand. Het is de hand van Zanisnik. Hij zit verstopt in de zuil. Later legt hij uit dat hij te verlegen is om tijdens een opening met mensen te praten. Ook al draait het werk van Zanisnik om oude troep, kom je als kijker toch iets over hem te weten.
‘Office Paintings’
Bryan Zanisnik
20 maart t/m 19 april 2015
1646, Den Haag
This article was published in March 2015 on the website of Tubelight, magazine for art criticism.