Gefopt!

‘We’re Screwed’ staat er met koeienletters op de voorpagina van de sensatiekrant The New York Post. De ondertitel is:’What You’re Not Being Told: Official City Report Predicts Massive Climate Catastrophes, Public Health Disasters.’

Het gaat niet goed met de wereld, maar gelukkig zijn er The Yes Men. Met een grote lach staan Andy Bichlbaum en Mike Bonanno met de krantenop op de foto bij het begin van de tentoonstelling ‘The Yes Men, Out-Smarting Capitalism’ in het Museum Het Domein in Sittard. Deze twee activistische grapjassen schuwen geen middel om hun boodschap te verkondigen, bijvoorbeeld via nep-websites van bestaande organisaties. Vervolgens is het wachten tot ze worden uitgenodigd als sprekers.

De grootste vis die ze ooit hebben gevangen en tevus hun bekendste invertentie, was toen ze als vertegenwoordigers van chemiebedrijf Dow Chemical op 3 december 2004 door BBC World werden geïnterviewd, precies twintig jaar na de grote giframp in Bhopal, India, die 8000 mensen het leven kostte en 50.000 mensen ziek maakte. Als ‘Jude Finisterra’ verkondigt Bichlbaum dat Dow zijn dochterbedrijf Union Carbide, dat verantwoordelijk is voor het gaslek in Bhopal, gaat verkopen. Ook zal Dow onderzoek doen naar de gevaren van zijn producten.

The Yes Men
BBC uitzending over de Bhopal-ramp

Binnen een halfuur na de BBC-uitzendig is het aandeel van Dow gezakt met 4,24% en is het bedrijf 2 miljard dollar van zijn marktwaarde kwijt. Het aandeel stijgt pas weer op het moment dat BBC World zich verontschuldigt dat het interview nep is. Maar dan heeft Dow al een pijnlijk statement uitgegeven met de mededeling dat het geen verantwoordelijkheid neemt voor de ramp in Bhopal. De interventie van The Yes Men laat zien hoe onethisch kapitalisme kan zijn: een bedrijf dat een potentieel verricht, wordt door de markt bestraft.

In Sittard is ook een demonstratie van de Survivaball (2008), een groot, opblaasbaar pak dat de drager eruit laat zien als Rupsje Nooitgenoeg. The Yes Men doen het voorkomen alsof de drager van het pak zelfvoorzienend is. Temperatuur, eten, communicatie, niet hoef je zelf te regelen. In deze cocon kun je gewoon doorgaan met je leven zonder je druk te maken over een nieuwe ijstijd, de rijzende zeespiegel of aanhoudende droogte.

In een documentaire is te zien hoe The Yes Men dit pak presenteren op een serieuze conferentie, als vertegenwoordigers van ‘Halliburton’s Emergency Products Development Unit’. De meeste toehoorders reageren enthousiast en wisselen visitekaartjes uit met Bonanno en Bichlbaum. Iemand oppert dat het pak ook ingezet kan worden tegen terrorisme. Als het de bedoeling van The Yes Men was de zaal enig inzicht te verschaffen, dan is het mislukt. Maar de documentaire bewijst wel dat het publiek klakkeloos aanneemt wat door een ‘officiële’ instantie wordt verkondigd.

Een geslaagder project is de speciale editie van The New York Times die The Yes Men in 2009 uitbrachten en in de straten van New York verspreidden. De krant had een datum gekregen die zes maanden in de toekomst lag en bevatte nieuws dat mensen graag zouden willen lezen, zoals de invoering van een maximumsalaris voor bestuursvoorzitters en de landelijke gelijkstelling van het homohuwelijk. De krant opende met ‘Iraq War Ends’.

Lezers op straat reageerden verbaasd en enthousiast. Ze hadden al snel door dat het nieuws niet echt was, maar ze waren allemaal gemotiveerd om het werkelijkheid te laten worden. Jammer genoeg zijn er nu, vijf jaar later, nog weinig artikelen uit de krant gerealiseerd.

The Yes Men gaan door met het redden van de wereld. Dit najaar komt hun nieuwe documentaire uit: The Yes Men Are Revolting. In de tentoonstelling zijn een paar voorproefjes te vinden, waaronder de eerder genoemde foto van The Yes Men met hun zelfgemaakte editie van The New York Post over klimaatverandering. In tegenstelling tot hun editie van The New York Times bevat deze krant wél de feiten.

‘Out-Smarting Capitalism’
The Yes Men
13 juli t/m 30 november 2015
Museum De Domijnen, Sittard

This article was published on 20 September 2014 in FD Persoonlijk, the magazine of Het Financieele Dagblad.