Nunusaku

Verhalen van migratie

Precies zestig jaar naat veriduizend Molukse KNIL-militairen en hun gezinnen naar Nederland kwamen, vertellen de Nederlandse fotografen Geert van Kesteren en Conny Luhulima voor het eerst gezamenlijk het verhaal van de Molukse identiteit en migratie. Dit doen zij echter elk op geheel eigen wijze.

Voor Luhulima (1962) is het onderwerp van deze eerste expositie van haar werk heel persoonlijk: haar ouders kwamen ook in 1951 naar Nederland. Zij maakte een gedetailleerde fotoserie van huiskamers van haar familie in Nederland en op de Molukken. De muur, ramen en zelfs het licht verraden waar de foto’s genomen zijn. Toch is er een duidelijk verband te zien tussen de foto’s die hier en daar genomen zijn: de felle, bijna fluorescerende kleuren komen telkens in de interieurs terug. De titelbordjes vertellen delen van de formele geschiedenis, die Nederland en de Molukken bindt. De persoonlijke verhalen van individuen worden op deze manier subtiel in verband gebracht met een collectieve geschiedenis.

Nunusaku

Geert van Kesteren, Nunusaku (2011), videostill, Courtesy Nederlands Fotomuseum

Haar echtgenoot, fotojournalist Van Kesteren (1966) heeft eerder in musea en galeries geëxposeerd met fotoseries als Bagdad Calling (2008) en Zambia! Zambia! (2007). In vergelijking met die foto’s uit conflictgebieden, lijkt het onderzoek dat hij deed naar het inheemse volk op het Molukse eiland Ceram zeer luchtig. De Alifuru hebben een mystieke cultuur met een eigen taal en scheppingsverhaal. Hij maakte in plaats van foto’s zijn tweede videowerk: vier videoportretten van ouderen. De ouderen zijn in de avond gefilmd en er zijn achtergrondgeluiden te horen, zoals krekels en het knapperen van een kampvuur. Het lijkt door de verduisterde ruimte alsof je als bezoeker bij hen om het kampvuur zit. Langzaam maar zeker onthullen ze delen van het geheim van hun scheppingsverhaal, dat Nunusaku (navel) heet. van Kesteren wisselt deze romantische beelden af met beelden van de Alifuru jeugd, die op snelle brommers door het tropische landschap razen. Het maakt de video-installatie Nunusaka (2011) een opzwepende zoektocht naar de oorsprong.

De video-installatie staat, als een navel, in het midden van de zaal. Daar omheen zijn de foto’s opgesteld en na het zien van de installatie, wordt het duidelijk hoe de werken van Luhulima en Van Kesteren naadloos op elkaar aansluiten. Samen laten ze zien hoe sterk identiteit en migratie geworteld zijn in persoonlijke vertellingen, collectieve geschiedenissen en scheppingsverhalen.

Nunusaku|Verhalen van migratie
9 april t/m 26 juni 2011
Nederlands Fotomuseum
Wilhelminakade 322, Rotterdam

This article was published in June 2011 #6 issue of Kunstbeeld, magazine for visual art.